Trạch hình trong phong thủy

Tức hình dáng của nhà ở, chia ra hai loại trong và ngoài. Hình dáng bên ngoài của nhà ở là chỉ vị trí, hình dạng, địa hình tứ phía cùng cảnh vật kiến trúc của toàn bộ ngôi nhà. Hình dáng bên trong của nhà ở thì chỉ hình dạng, vị trí của mọi vật kiến trúc cùng hình thức phối hợp giữa chúng với nhau. Thuật Phong thủy cho rằng hình dáng bên ngoài của nhà ở liên quan đến khí thế của mạch đến, nếu không tốt, thì dù hình dáng bên trong có hay mấy, cũng sẽ không toàn vẹn.

Hình dáng bên ngoài của nhà ở lấy vị trí địa thế của nhà ở làm yếu tố quan trọng nhất, nói chung nhấn mạnh yêu cầu địa thế bằng phẳng, Minh đường rộng rãi, trước sau có thủy bao bọc, thủy khẩu cách nhà không quá xa. Kiến trúc cảnh vật xung quanh cũng rất quan trọng. Tốt nhất là bên trái nhà ở có dòng chảy, bên phải có đường đi, đằng trước có ao, sau lưng có gò cao, gọi là đất “Tứ thần tương ứng”. Nhà ở không nên nằm ngay giao lộ, năm cạnh quan nha hầm hố, câu, nhà lao, không nên ở chỗ cây cỏ không thể mọc nổi, không nên có giếng nước ở ngay trước cổng . . .

Nhà ở tại các quần thể kiến trúc, như thôn trấn, thành phố, thì điều kiện tự nhiên chi phối căn nhà là phụ; chủ yếu phải xem xét mối tương quan hài hòa với cảnh vật kiến trúc xung quanh, đồng thời so sánh Sa, Thuỷ. Ca nói: “Vạn ngõa lân lan thị tỉnh trung, cao liên tầng tích thị lai long”(Dương trạch tập thành; quyển 1), lại nói: “Nhất tầng nhai cù vi nhất tầng thủy, nhất tầng tường ngõa vi nhất tầng sa. Môn tiền nhai đạo tức thị Minh đường, đối diện thất vũ tức vi án sơn”. (mỗi đường phố coi như một dòng nước chảy, mỗi bức tường là một lớp Sa, Đường phố trước cửa tức là Minh đường đối diện phía trước ngôi nhà tức là Án sơn) (Dương trạch hội tâm tập).

Nghĩa là các mái nhà liên tiếp nhau tức là Long, căn cứ vào các đường hẻm để luận khí, còn đường phố là thủy đạo vậy. Qui định về hình dáng nhà ở cũng rất phức tạp, không dưới một trăm điều, chỉ nêu ví dụ vài điều, như hình 198. Hình dáng bên trong của nhà ởchủ yếu là vị trí, dạng thức, độ cao thấp của các vật kiến trúc trong nhà, ví dụ qui định cột phòng chính phải dùng số 9, cột sảnh dùng số 7, cứa dùng số chẵn. Thuật Phong thủy cho rằng mở cửa phía tây là “bạch hổ há mồm”thì không cát. Cối giã gạo không được nằm cùng một hàng với lai long. Bên ngoài cổng không được xây dựng thêm phòng ốc; bên trên cổng không được xây dựng lầu.